Oku, İzle ve Düşün

Kategori: Makaleler

  • Türk Medeniyeti-IV

    Türk Medeniyeti-IV

    Arap kaynakları Türklerle ilgili az bilgiler geçmişlerdir.  Araplara Kuran’ın gelmesinden anlıyoruz ki onların okuma ve yazma bakımından üstünlükleri var (mıydı) dı. Peygamberden sonra binlerce sayfalık Hadis külliyatları oluşturabilme, senet, ravi sistemini metodik hale getirebilme gibi o günlerin şartlarına göre oldukça üstün ilmi tartışmalar  yapabilen Arap alimleri (miydi) nin Türklerin İslam ile tanışmaları hususunda kalem oynatmamaları neden olabilirdi. Yoksa bu sistemi kuranlar zaten Orta Asyalı bilginler miydi? Hz. Muhammet’ten sonra bilimsel inkişaflar Araplar üzerinden (mi) dünyaya yön verdi. Öyleyse Türklerin fevc fevc Müslüman olmalarına nasıl olur da kaynaklarında yer vermezler. Ya da topluluklar halinde İslam’a katılan Türkler yok muydu (?) İbn-i Fadlan’ın (bkz: Fadlan) istihzai gözlemlerinden başka ortalıkta çok fazla Arap  materyali yok gibi… Evet Araplarca oluşturulmuş materyaller yok çünkü ORTA ASYA başlı başına kendi materyalini oluşturuyordu:  Biruni, Harezmi, Farabi, Hanifi, İbn-i Sina, Yesevi, Nakşibendi,  Buhari, Tirmizi, Kaşgari, Yusuf Has Hacip, Hazini, Fergani, Sicistani, Feridüddin Attar, Nişaburi, Mervezi, Mevlana, Maturidi, Tusi, Zemahşeri, Nizamülmülk, Cürcani ve daha niceleri …

    “…. ancak Türklerin Müslüman olması meselesiyle ilgili çalışmalar hala ilim âlemini tatmin edecek seviyede değildir. Bu alanda yapılan çalışmalar bir takım sorunları aşabilmiş değildir. Araştırmacıların karşılaştığı sorunlar şöyle ifade edilebilir: Türk Yurtlarının Sınırlarının Tespit Edilmesi Meselesi, Türklerin Etnik Özelliklerinin Tespit Edilmesi Meselesi, Türk Topluluklarının İsimlendirilmesi Meselesi ve Türk Kavimlerinin İnandığı Dinler Meselesidir… Türklerin din değiştirmesi bir anda gerçekleşen basit bir olay olmayıp pek çok yönü olan, uzun yıllar süren ve geniş bir coğrafyada meydana gelen karmaşık bir hadisedir..(1) diyen Bekir BİÇER de ORTA ASYA gerçeğinin tam bilinemediğini bize gösteriyor. 

    Aslında tüm sıkıntılar dilden kaynaklı yanılgılardan görünüyor. Bir de tabii  Batılı kaynakların istisnalar hariç pek çoğunun tüm dünyaya Orta Asya (Türk) Medeniyetini Arap Medeniyeti olarak göstermesinden ileri geliyor. Evet kaynakların kendisi bizzat Türkler tarafından ancak Arapça ile ifade ediliyordu. Sorulması gereken niçin  Türkçe değil de Arapça ? Olmalıydı. 

      Türklerin Müslüman olmaları meselesinin yanında Türk Medeniyetine dair bugün bile  Arap kaynaklarında yer verilmemesi başlı başına bir sorun. Türklerle ilgili tarih kitaplarında yazdıkları gelecek nesillerine miras bıraktıkları pek de iç açıcı değil. “ …böylece İttihat ve Terakki Cemiyeti Arapları Türkleştirme siyaseti gerçekleştirdi .Bütün Arap cemiyetlerini yok etti. Bütün bunların Arapların tam bağımsızlığı düşünmelerinde itici güç oldu. Dediğimiz gibi Araplarda  milli şuuru harekete geçiren ittihatçıların izlediği milli ırkçı siyasetti.(2)

    Sınırsız İletişimin olduğu çağımızda dahi Türklerin Arap alemi tarafından yeterince değerlendirilmiyor olması ya da Türklerin Arap alemini tanımaması da başlı başına bir sorun olarak duruyor. Aslında var olan bir medeniyeti Arapların tanıması gerektiğinin üzerinde durulması elzem bir konu mudur o da ayrı bahis konusu ancak Kuranın belirttiği “İnnemel  müminune ihvetün” ayetinin uygulanabilirliği hep boşlukta kalıyormuş gibi sonuç doğuruyor. Aslında sadece Araplar da değil farklı Müslüman toplumlarda da durum aynı. Örneğin Endonezya Osmanlı’yı, Türkleri bilir mi? Evet. 21.yüzyıl dünyasında Türk Medeniyetini hiç bilmez  dizisini, kebabını, İstanbul’u bilir sadece.  Dizilerden gördüğü kadar bilir.(3) 

    21.yüzyılda bilmiyorsa Osmanlılar zamanında bilir miydi ? Bilirdi Osmanlıyı Elbette. Türkleri bir kurtarıcı olarak görürlerdi. “Eski adıyla Nusantara yani Endonezya ve Malezya Adalarında Türklerle ilgili akideler yaygın bir şekilde mevcuttur. Osmanlı Padişahının “Raja Ngerum” şeklinde geçtiği menakıpnameler adalarda Malay, Cava ve yerel lisanlarda mevcuttur….Osmanlıdan gelen mübarek ve şifalı küp suyunu içen refaha ulaşacak diye inanan Cava ve özellikle Yogya halkı her yıl bir kez yapılan ve her İslâm yılbaşısında (satu suro) resmi protokol öncülüğünde icra edilen törenlere hevesle katılmaktadır.(4) 

    Sorun İslam dünyasının ya da Arapların  Türk Medeniyetini tanımasının yanında Türki Cumhuriyetler ne yapıyor? Türkler BİRLEŞECEK/BİRLEŞEBİLECEK  mi? BİRLEŞECEKLER ise hangi doğrular üzerinde anlaşma sağlanacak? Din mi ? Dil mi? Gelenek-kültür mü? Kendini tanımayan başkasını tanıyamaz düsturunca  Türk Medeniyetinin tanınması öncelikle kendimizi  tanımamızla mümkün görünmekte.

      Boyun eğip mütevazılık yapılacak yüce makamlarda dik başlılık  gösterip büyüklenmek   ne adice bir tutumdur. Derin Türk karakteri bu tutumdan beridir. Ancak haddini aşan mütevazılık ulviyet  değil ahmaklıktır.  Bu bağlamda Ali Osman MUŞ’un Endonezyalılar ile ilgili gözlemi ilginçtir: “İnsanları en yumuşak olduğu yerden vururlar.  Endonezyalılar da yumuşak huylu ve mülayim olduklarından o zayıf noktadan kaybediyorlar.”(5) 

    Evet bu boyun eğiş halleri maalesef ilmi sahada da kendini bir şekilde gösteriyor. Öyle ki özellikle Türkler için maalesef  “kayıp halka” dahi oluşabiliyor. Dücane  CÜNDİOĞLU kayıp halka için şunları söylüyor: “Temel İslâmî ilimlerin hiçbirini, bu ilimlerin kendisine istinat ettiği o muhkem metafizik çerçeveyi görmezlikten gelerek tanımlayamaz ve hatta ele dahi alamazsınız. Şayet herhangidir İslâmî ilmi iş göremez hale getirmek istiyorsanız, onu bağlı olduğu metafizik çerçeveden ayırmalı ve daha da önemlisi, muhtelif dönemlerde ve farklı zaviyelerden yazılmış eserler arasındaki ittifak noktalarını ihmal edip ihtilaf noktalarını –abartarak– öne çıkarmalısınız. Nitekim oryantalistler bidayetinden bu yana böyle yaptılar ve gerek İslâmî ilimlerin ve gerekse muhtelif dallardaki İslâmî eserlerin aralarındaki irtibat noktalarını görünmez hale getirdiler. Bugün Batı tarzında kurulmuş olan İlahiyat (Teoloji) fakültelerinde ilimlerin tasnifine ve hatta bu ilimlerin tâlim ve tedrîs şekline bakıldığında bu parçalanmışlığı görmek hiç de zor olmayacaktır. Tefsir Tarihi yazımında Goldziher tam anlamıyla böyle yaptı ve tefsir kitabiyâtını fırkalara göre tasnif ederek inceledi. Bizimkiler de ne yapılmaya çalışıldığını anlamaksızın bu modeli kendilerine örnek alarak Tefsir Tarihi”ni fırkalara göre taksim ettiler ve o devâsâ mirası paramparça ettiler. Meselâ bir tefsir tarihi kitabını açtığınızda, orada Zemahşerî’nin Mutezile Ekolü, Şevkanî”nin ise Zeydiye Ekolü başlığı altında incelendiğini görürsünüz. Meselâ Taberî gibi bir âlimin o muhalled (ebedi) eseri Rivayet Tefsirleri arasında incelenirken, Dirayet Tefsirleri başlığı altında Fahrur-Razî, Beyzavî, Nesefî, Ebu Suud isimlerinden başkasına pek rastlayamazsınız.

     Tefsir kitaplarının nasıl taksim ve tasnif edildiğini görmek için –ilk asır isimlerini bizzarure hazfettiğim– şu haritaya bir bakalım: Mutezile: Kadı Abdulcebbar, Zemahşerî; Şia: Ebu Cafer et-Tûsî, Ebu Ali et-Tabersî; Zeydiye: Şevkanî; Havarîc: Muhammed b. Yusuf Itfayyiş; Lugavî Tefsir: Ferra, Ebu Ubeyde, İbn Kuteybe; Tasavvufî Tefsir: et-Tüsterî, es-Sülemî; Felsefî Tefsir: İhvan”us-Safa, İbn Sina; Fıkhî Tefsir: Mukatil b. Süleyman, İmam Şafii, Cessas, Ebubekir b. el-Arabî, Kurtubî; Rivayet Tefsiri: Taberî, İbn Ebî Hatim, İbn Hibban, Ebu Leys Semerkandî, Saalebî, Vahidî, Begavî, İbn Atiyye, İbn Kesir, Suyutî; Dirayet Tefsiri: Fahreddin-Razî, Beyzavî, Nesefî, Ebu Suud.

      İşte size tefsir tarihimizin matbû eserlerden örülmüş müseccel haritası! Böylesine parçalanmış bir tarih tasavvuru, kendi tefsir geleneğini hiç anlayabilir, kıymetini takdir edebilir mi? Kütüphanelerimizin tozlu raflarındaki yazma eserleri kâle alınmayan âlimlerimiz hani neredeler? Lûtfen, önce yukarıdaki müfessirlerin vefat tarihlerini inceleyiniz ve bu zatları, 12 asırlık zaman dilimine tek tek yerleştiriniz; sonra da bir düşününüz bakalım hangi asırların müfessirleri bu listede görünmüyor? Ben bu işlemi ayrıntılı bir şekilde gerçekleştirdim ve nedense bu haritada –kasten eksik bırakılan dönemlerde yaşamış– şu isimlerin çoğunu bir türlü göremedim: Mehmed Emin Üsküdarî, Şeyh İsmail Ankaravî, İsmail Hakkı Bursevî, Muslihiddin Beypazarî, Lütfullah Erzurumî, Halil Burdurî, Mehmed İzmirî, Abdulmecid Sivasî, Şihabuddin Sivasî, Mehmed Said Kayserî, İsmail Konevî, Ali Çelebî İznikî, Cemaleddin Aksarayî, Saçaklızade Mehmed Maraşî, Molla Halil Siirdî, Mehmed Karahisarî, Hüsameddin Bitlisî, Mehmed Muhyiddin Niksarî.

      Ne gariptir şu isimler de yine bu haritada yer almıyor: Üsküdarlı Minkarizade Yahya Efendi, Antakyalı Remzî Efendi, İskilipli Sunullah Efendi, Akhisarlı Mehmed Bedreddin Münşî, Tokadlı Ahmed Kaazabadî Efendi, Kırşehirli Mevczâde Abdurrahman Rahmi, Mardinli Abdüsselam Efendi, Karslı Hamid Efendi, Kayserili İbrahim Gözübüyükzâde, Erzurumlu Feyzullah Efendi, Edirneli Abdulhay Efendi, Galatalı Mehmed Efendi, Karatepeli Hüseyin Efendi, Şarkî Karahisarlı Abdülkerim Celvetî, Aydınlı Hacı Emirzade Alim, Silifkeli Kadı Ahmed Efendi, Manisalı Kuddusî Abdurrahman Efendi, Amasyalı Hızır b. Mehmed Efendi ve Yusuf b. Hüsameddin, İstanbullu Müstakimzade, Şeyhülislam Kadızade Tahir Efendi, İsmail Müfid Efendi, Carullah Veliyüddin Efendi, Ankaralı Şeyhülislam Zekeriya Efendi, Bursalı Şeyhülislam Mehmed Efendi, Gazzîzade Nesib, Eşrefzade Ahmed İzzeddin, Eşrefzade Abdulkadir…

      Peki nerede bizim efendilerimiz, çelebilerimiz, mollarımız?! Hani Sunullah Efendi, Zekeriya Efendi, Mehmed Efendi, Hasan Çelebî, Alaeddin Çelebi, Molla Hüsrev, Molla Güranî, Molla Fenarî?!  Bir düşünün bakalım İslâm ilim geleneğinin kayıp halkası bizleri hangi zaman diliminde bekliyor ve bâhusûs bu hazine nerelerde saklı tutuluyor?”(6) Sadece tefsirler değil Osmanlı (yani Türk Devleti)  da sanki dünya üzerinde hiç kurulmadı 650 yıl sanki dünyada değil Marsta hüküm sürdü. Osmanlı da değil Türk Medeniyeti sorunu var!! Orta Asya Türk Cumhuriyetleri’nin Medeniyetleri nerede? Bilmezden, duymazdan gelmek…az kaldı! duyup bilip okuyacaklar, görecekler. Dünyada 6 medeniyet var deyip koca Türk Medeniyetini görmezden gelen art niyetli şeytani varlıklar, kestirmeden gidenler deve kuşu gibi kafalarını kuma gömseler de hakikat güneş gibi parlayacak. Çare yok!!

    1.[Bekir Biçer,Doç. Dr., Necmettin Erbakan Üniversitesi, Öğretim Üyesi,  Türklerin Müslüman Olması Meselesine Yeni Bir Bakış Denemesi*,https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/598999]”

    2.(Arap Ülkelerinde Okutulan Lise Tarih Ders Kitaplarında Türkler (Ürdün Ve Suriye Örneği, Yüksek Lisans Tezi, Mehmet Yiğit, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Tarih Öğretmenliği Anabilim Dalı, Ankara-2009,  )”

    3.(https://www.youtube.com/watch?v=zBvVWUXLQb0  )

    4.(Kapsam Haber Yorum (DİJİTAL YEREL GAZETE) , 12.12.2021,Ali Osman MUŞ,https://www.kapsamhaber.com/endonezyada-turklerle-ilgili-esatirler-makale,2800.html ).

    5.(Ali Osman MUŞ, Endonezya ile Türkiye Üzerine Makaleler, 2013,www.https://play.google.com/books/reader?id=DkoyEAAAQBAJ&pg=GBS.PA1&hl=tr) 

    6.(Yeni Şafak Gazetesi , 27 Şubat 1999, ayrıca bkz. http://ducanecundioglusimurggrubu.blogspot.com/2013/01/osmanli-tefsir-mirasi.html  )

  • Türk Medeniyeti-III

    Türk Medeniyeti-III

    Yazan: Özcan ATAR

    WWW“Tarafsızlık bir düş, dürüstlük bir vazifedir.”-TÜRK MEDENİYETİ – 3

    Sümer yazılarındaki Türkçe kelimelerin bulunması aslında dünya Medeniyetin oluşmasında nasıl birbirini etkilediği ve Medeniyetin tüm insanlığın ortak mirası olduğunu bize gösteriyor. Kaldı ki Mübahat Türker bir sempozyumda14  şu bilgileri verir:  “Kutadgu Bilig\ yazarken, Yusuf Has Hâcib’in, Farabi’nin etkisinde kalıp kalmamış olduğunu kendimize sorduğumuzda, varsayımının istikametinden yararlanacağımız model, ünlü çivi yazısı uzmanı, gerek Mohencodaro kültüründen, gerekse Girit  kültüründen bir kısım yazıyı, ilk kez de Hititlerin çivi yazısını sökmeye muvaffak olmuş olan Çek bilgini Hrozny’nin teklif etmiş olduğu o toparlayıcı modeldir. Bu istikamet, çok hareketli bir kavim olan, Çin, Hind, İran, Mezopotamya, Bizans, İslâm, ve Batı ile daima temas etmiş bulunan Türklerin tarihlerine de aykırı düşmemektedir. Hrozny’e göre, Fırat ile Dicle’nin birleşerek, Basra Körfezi’ne ulaşmış olduğu yerlerde, yaklaşık M. Ö. 4000-3000’lerde, ilk yazılı uygarlığı kuran Sümerliler, bir Asya kavmidir ve  dilleri de Türkçeye benzer. Hatta, onların, Türkçe ile “Tengri” gibi, tartışmasız ortak kelimeleri bile bulunmaktadır. Türkçede, Tengri, Tangara, tengerlek, Tanrı kelimeleriyle Sümerli dilindeki Dingir kelimesinin ayniyeti üzerinde Sümerologlar birleşmektedirler. İnsanlık kültür ve uygarlığı, Hrozny’e göre, Asya’dan, Pamir-Altay-Hazar üçgeni arasından çıkıp dünyaya yayılmıştır. Ona göre, Sümerliler, Altay’dan kopup gelerek Hazar’ın güneyinden ve kuzeyinden geçmek suretiyle — sonradan, belki, Doğu İran veya Umman kıyısını takip ederek— , Mezopotamya’ya ulaşmışlar, orada, büyük bir “kültür farı yakmışlardır. Bu farın ışıkları doğuda, Çin’e (M. ö . 1200’ler), batıda Girit’e (M. ö . 2000’ler), kuzeyde Anadolu’ya (M. ö . 2000. Hititlere), güneyde Mısır’a (M. Ö. 3000) ve Hind’e (M. Ö. 3000) (Mohencodaro, Harappa) kadar ulaşmıştır.www.Sümer Yazıları )

    Mübahat Türker Küyel

    Yine, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi’nde Hititoloji Bölümü’nü kuran Güterbock, Zeus başta olmak üzere, başlıca Yunan tanrılarının Anadolu ve Mezopotamya menşeli olduğunu gösterebilmiş, Homeros Destanının kökünde, Anadolu menşeli Kumarbi Destanının, onun da kökünde, Mezopotamya ve Sümer menşeli Gılgamış Destanının bulunduğunu ortaya koymuştur.”   Gılgamış destanın da Nuh Tufanı ile ilgisi olabileceği malumdur. Nihayet Batı medeniyetinin kaynağı Yunan Medeniyeti ise Yunan Medeniyetinin kökü Sümerlerdir diyebilmekteyiz  ki tüm bu bilgiler bize dünya medeniyet tarihindeki evrenselliği ispatlamaktadır.

    Buraya kadar Medeniyetin evrensel olduğunu farklı açılardan incelemeye çalıştık. Bu bilgiler çoğaltılabilir fakat bizim asıl konumuz Türklerin Medeniyeti olduğundan asıl yoğunluğu Türk Medeniyetinin şimdilik ispatlanabilen en sağlam kaynakları üzerinden gitmeye çalışacağız. Milletlerin ırkların ya da kültürlerin birbirinden üstünlüğünün olmadığını özellikle belirtmekle beraber farklılıklarının olduğunu zaman mekan ilişkisi içinde  milletlerin kültürel gelişimlerinin farklı olduğunu söylemiştik. Mesela  Amerika’da Kızılderililer bir kültür, orada Amerikalılar farklı bir kültür, Avrupa farklı olan bir kültür Asya, Ortadoğu, Uzak Doğu hatta Amazon ormanlarında henüz bugünün insanının bile bilemediği kavimler de dünya üzerinde bambaşka kültürleri temsil ediyorlar. Bizim itirazımız bu başkalıkların birer üstünlük olmadığı şeklindedir. İlim-bilim-gelişmişlik hallerini ve kavramlarını kendinden başka hiçbir millete yakıştıramayan Batı kafasına- onlar bu düşünceyi taşıdıkları müddetçe-  hep karşı çıkacağız. Hatta zamanla bu karşı çıkışlarımız gereksiz bir çaba olarak görülecek belki bir anlam ifade etmeyecekse de biz bundan gocunmayacağız. Niye gocunalım ki şeytan her an nefesini üfürmede…


    Şeytan nefesini üfüre dursun güneş balçıkla sıvanmaz. Hakikat hiç örtülemez. Medeniyet evrenseldir hakikatinin yanında Türk Medeniyeti gerçeği inkar edilemez. Göktürk, Karahan, Selçuklu, Osmanlı gerçekleri ayan beyan ortadayken tüm bunları görmezden gelmek ve hatta görememek en kibar tabirle bile : Akıl tutulmasıdır.

    Şu gerçeği ifade ederek gerçekleri tekrar etmeye devam edeceğiz. Tekrar diyoruz çünkü bilgiler zaten önceki yüzyıllardan beri ifade ediliyor. Türk dediğimizde Avrupalıların aklına gelenler Müslüman Medeniyetinin hepsiydi. Öyleyken S.Huntington’un Medeniyetler Çatışması’ında  ortaya çıkardığı medeniyetler şunlardır: Avrupa Medeniyeti, Latin Amerika Medeniyeti, Hint Medeniyeti, İslam Medeniyeti, Afrika Medeniyeti, Çin Medeniyeti, Japon Kültürü… medeniyetler hiyerarşisinde Türkiye’yi alt kültür kategorisinde değerlendirirken bir kültüre ait olmasına (halkın istememesine karşın) rağmen başka medeniyetlere geçiş yapmak isteyen ülke olarak görmektedir. Ne kadar basit bir gözlem ve değerlendirme. Semih VANER’in15 de her platformda dile getirdiği gibi Türkleri tanımıyorlar.

    Uzun zamandır İslam’ı  Türk Medeniyetiniyle  çatıştırmak için çaba gösterenler olmaktadır.  İslamı bir medeniyet dersek İnancı dünyaya hapsetmiş oluruz. İslam bir inançtır. Türkler bu inanca ram olmuş bir millettir öyle ki  TÜRK=İSLAM algısı oluşmuştur. Cengiz Çevik’in çevirisini yaptığı makalede : “Johann Peter von Ludewig, Historia  Rationalis Philosophiae Apud Turcas,Christ. Ern. De Windheim, Halae, 1691” künyeli Latince metnin başlığında bulunan Turcas adı genel olarak İslamın ortaya çıktığı ve yayıldığı Asya ve Avrupa coğrafyasında yaşamış Müslüman olan olmayan tüm filozof ve alimleri kapsamaktadır.”16 diyerek Türk kelimesinin gücünü göstermektedir. Bu güç Türk varlığını ve Türk Medeniyetini bizzat ispat etmektedir.  (yazı devam edecek)    

     

    14. Mübahat TÜRKER, 1984 tarihinde Atatürk Kültür Merkezi’nde verilmiş konferansın

    genişletilmiş şeklidir. Aynca, bkz., “Kutadgu Bilig et Fârâbî”, Eylül 1985, Sempozyum

    (1 990) “Fârâbî ve KB”, cilt 1. Krş., burada not: 32, 33 ve s. 381, 382.

    16. Arkhe-Logos Felsefe Dergisi, Sayı/2, Güz/2016 , s.37 , Türklerde Rasyonel Felsefenin Tarihi, çev. C.Cengiz ÇEVİK

    15. https://m.bianet.org/bianet/insan-haklari/104970-semih-vaner-in-ardindan

  • Türk Medeniyeti-II

    Türk Medeniyeti-II

    Yazan :  Özcan  ATAR

    http://www.  “Tarafsızlık bir düş, dürüstlük bir vazifedir.” Türk Medeniyeti -2-

    Bugün bir Türk düşüncesi oluşturulacaksa tarihsel süreçte oluşmuş kavramsal yapıları ve yorumları mutlaklaştırmadan kendi dilimizin imkanlarını da kullanarak yeni bir düşünme yöntemi ortaya koyulabilir. Şayet Türk düşüncesi, kendi varoluşsal gerçekliğini kaybederse bir kurgu olmaktan kurtulamaz. Mesela Batı felsefesi kendi gerçekliği üzerinden yükselmiştir. Fakat bu tarihsel ve varoluşsal gerçekliğin birikimleri varoluşçu filozoflar tarafından ciddi anlamda tenkit edilmiştir. Bugün Türkiye’de üretilen felsefe kendi tarihsel zemininden ve gerçekliğinden yoksundur. Bunun bir sonucu olarak da sahih ve gerçek olmadığı görülmektedir.1

    Türk Medeniyetinin en hayati konularından biri Türk Tefekkür tarihidir. Varoluşsal zorunluluğumuz ancak Türk Medeniyetinin oturacağı zihinsel ve fiziksel geçmişimizin mutlak kaideler üzerine şekillendirilmesi ile mümkün olacaktır. Geçmişten gelen kültürel mirasımızın ilmi süzgeçlerden geçirilip metodolojisinin oluşturulması ve artık gerçekleştirilen sistem üzerine inşa sürecinin başlaması çok geç kalınmış bir çalışmadır. Ya da üzerinde yapılmış çalışmaların bir araya getirilip akli ve duygusal çerçevede bir potada eritilip kalıplaşmış bir şekilde sunulamaması Türk Medeniyetinin bir türlü ihya olamaması sonucunu doğurmaktadır. Kim? Kimler? Yol gösterici olacak?

    Wilhelm Koppers

      “W. Kopper, O.Menghin başta olmak üzere bir kısım Batılılar Altaylılar tarafından yaratılan Türk (Bozkır) kültürü, taşıdığı beşeri  değerler sebebiyle süratle etrafa yayılarak kısa zamanda doğuda Moğolları ve Kuzey Çinlileri, batıda Hind –Avrupalıların bazı kollarını tesir altına almış ve bir  medeniyet vasfı kazanmıştır.”2 demek zorunda kalan Batılının ortaya koyduğu prensipler çerçevesinde bizler kendi varoluşumuzu nasıl devam ettireceğiz?

     İnsaf sahibi bazı Batılı bilim insanları tüm “kibirlerinden sıyrılarak “Barbar” düşüncesinden kurtularak doğru objektif bilgiler sızdırmışlardır. Mesela milletlerin karakteristik özellikleri medeniyetin parçalarından biri ise ki öyledir “Sadakat”3    Türk Medeniyet sisteminin  varoluşsal özelliklerinin en güzel örneklerinden biridir. Sadakat doğruluk ve dürüstlüğü, doğruluk güzel ahlakı, güzel ahlak, iyi tefekkürü, iyi tefekkür, iyi bir aklı, iyi akıl ise mutlaka ama mutlaka beşeri bir faydayı (buluş, teori, bilgi, felsefe vs. ) ortaya çıkarır.   Adalet hasleti de genel Türk karakter özelliğidir. Öyle ki Fransız generallerden Comte de Bonneval: ”Haksızlık, murabahacılık, inhisarcılık ve hırsızlık gibi suçlar, Türkler arasında meçhuldür… Öyle bir dürüstlük gösterirler ki, insan çok defa Türklerin doğruluklarına hayran kalır.”4 Adalet özelliği hakim bir karakterde insaf olur, empati olur, objektiflik olur, akıl olur akıl düşünceyi , düşünce beşeri faydayı doğurur. Cesaret özelliği münhasıran Türklerin ezelden alıp geldikleri karakterleridir ve bu karakterini Alp5 ismi ile mücessemleştirmişlerdir.  Cesaret azmi, azim hareketi, hareket  mücadeleyi, mücadele başarıyı, başarı hakimiyeti meydana çıkarır. Artık Göktürler hakimdir, Selçuklular hakimdir, Osmanlılar hakimdir. Asya’dan, Afrika’ya ve Avrupa’ya. Yüzlerce yıl. Tüm bunlardan sonra hala sonuç dünyaya hiçbir şey katmamış olan Türkler Barbarlar(!) hala günümüzde bile onca ulaşılan bilgiye rağmen sonucun böyle olduğuna inanmak veya bu şekilde söylemek ne akla, ne vicdana ne de ilme sığar. Bu olsa olsa kıskançlığın tezahürü olan art niyetli düşünce olabilir.

    Öncelikle Türk Medeniyetini üzerine yazmakla diğer milletleri elimizin tersiyle itmiyoruz. Bilakis birilerinin elinin tersiyle ittiği ve ısrarla görmezden gelmeye çalıştığı Türk Medeniyetini üzerine basa basa tekrar ediyoruz. Evet, ilk sayfalarda da belirttiğim gibi mücadele ediyorlar tüm aksiyonları, tüm argümanlarıyla. Bizzat objektiflik, aklilik, bilimsel adları altında vurdukça vuruyorlar.  Bize ne yazıyı, ne felsefeyi, ne, bilgiyi, ne teoriyi, ne tarihi yakıştıramıyorlar. Ancak zaman ilerliyor ve her şey apaçık ortaya dökülüyor ve aslında Batılının tüm dünyaya zorladığı karanlık tarih ve kültür bilinci, bilginin yoğunluğu ve bilgiye ulaşımın kolaylığı nedeniyle tarihin müsveddeler çöplüğüne atılıyor. Hayatın gerçekleri ve sürprizleri onların yalan bilgilerini parçalayıp fırlatıyor. Her şey aslına rücu ediyor.   

    Batılılarca kabul görmese de, hayali, farazi, imani, sübjektif, dogmatik gibi sözcükler arkasına gizlense de yüzyıllardan beri insanlığa ışık tutan dini kaynaklar ve özellikle de Kuran bize insanlarla ilgili araştırılsa da ulaşılamayacak, uğraşılsa da deneye tabi tutulamayacak ancak; düşünce, zihinsel bir çaba ve kalbi bir hissiyat ile anlam kazanabilecek durumları somut dile çevirerek aktarmıştır. Örneğin insanın ilk konuşması, dillerin farklılaşması, ırkların çoğalıp dağılması, insanın ilk yazısı, ne yazdığı, yazmayı nasıl keşfettiği, isimlerin ilk halleri, isimlerin nasıl ne şekilde belirlendiği gibi bilgiler üzerinde çalışılsa da nesnel verilerle ortaya çıkarılabilecek bilgiler olarak görünmüyor. Madde, isim, evrimleşme, gelişme, düşünme bileşenlerinin varoluşları ve ahenkle birbirine insanda nasıl entegre oldukları dünya gerçeklikleri içinde belirlenebilmesinden ziyade üzerinde felsefe dediğimiz düşünsel faaliyetler ile yorumlamalar yapılabiliyor. Aslında felsefe, Batılıların(Cermenler) hegemonyasından kurtarıldığında bize ilk insandan beri gelen ve tüm insanlığa şamil olan bir değerdir. Kuranda ilk felsefi yorumlamalar İbrahim peygamber üzerinden somutlaştırılır. Elbette İbrahim peygamber öncesinden de düşünce hep vardı. Ne? Nasıl? Niçin? Sorularının bir insan ağzından cümlelere dökülmesi İbrahim peygamber ile başlar. “Allah’ım! Bana ölüleri nasıl dirilttiğini göster” dedi. “Yoksa inanmıyor musun?” deyince “Evet, inanıyorum ama kalbim iyice tatmin olsun diye” dedi. (2; 260).(Kendi kendine) “Gece çökünce yıldız gördü: ‘İşte bu Rabbim!’ dedi. Yıldız batınca ‘Batanları sevmem’ dedi. Ayı doğarken görünce: ‘İşte bu Rabbim!’ dedi. O da batınca ‘Eğer Rabbim yol göstermezse şaşıranlardan olurum’ dedi. Güneşi doğarken görünce ‘İşte bu Rabbim, bu daha büyük’ dedi. O da batınca ‘Ey halkım! Ben sizin ortak koştuklarınızdan uzağım’ dedi.” (6; 76-78).İbrahim peygamber kimin peygamberiydi? Türklerin mi?  Araplar,  Avrupalılar, Asyalılar, Afrikalıların mı? Kimin? Tarihin bilinmeyen bize kadar ulaşan bu sorulara muhatap olanlar kimler ve hepsinden önemlisi hiçbir şeyi düşünemeyen insan tipinden düşünen insan tipine evirilmeye inanan Avrupalı için İbrahim Peygamber düşünen insan tipi ise o da sadece Avrupalılarda varsa acaba sadece Avrupalıların atası mı?  Bilginin çıkışı yükseliş evreleri Batılılar tarafından kimlere dayandırılıyor? Gelişmemiş insan ile (Homo Habilis) (!) , gelişmiş (Homosapiens) (!) en yüce ırk Avrupalılar (Cermenler)  ise; dışarıda kalan varlıklar acaba Arami, Sami,Türk halklarından olan insanlar mıdır? Güya entelektüel hareketlerin kaynağı Cermen halklarından fışkırırken en iptidai hareketler kaynağı diğer halklardan neşvünema mı etmektedir. Elbette yazmak, düşünmek ve okumak gibi muhteşem özellikler dünya üzerinde belli bir azınlığa, zümreye, millete takdir edilmiş değildir. Hiçbir şey düşünmediğini varsaydığımız bir insan bile sadece on dakikalık bir çabayla bu hasletlerin evrensel olduğunu çözebilir. Yani okumak, yazmak ve düşünmek tüm insanlara özgüdür. İbrahim peygamber insanlığa bir örnektir. Pagan bir insan için İbrahim’in ne önemi vardır o da ayrı bir tartışma konusudur.

    Oswald Menghin

    Yukarıda insanların okumak, yazmak, tefekkür gibi özelliklerinin evrensel olduğunu yazmıştım. Bu özelliklerin insana özgü olduğunu Kuran belirtir ve : “ Oku, Rabbinin adını anarak oku,…….o kalemle yazmayı öğretendir, insana bilmediğini öğretendir.” (Alak suresi, 1.2.4.5. ayetler)Kuran  insanların okuma, düşünme ve yazma eylemlerini  Hz. Muhammed’e bildirilirken zaman vermemiştir. Ancak ilk insana konuşma özelliği verildikten sonra ona eşyaları isimlendirebilme özelliği de verilmiştir.7  Hatta Tevrat’ın yaratılışı anlattığı bölümde de ilk insana isimlendirme yapması söylenir : “Yar.2: 19 RAB Tanrı yerdeki hayvanların, gökteki kuşların tümünü topraktan yaratmıştı. Onlara ne ad vereceğini görmek için hepsini Adem’e getirdi. Adem her birine ne ad verdiyse, o canlı o adla anıldı.Yar.2: 20 Adem bütün evcil ve yabanıl hayvanlara, gökte uçan kuşlara ad koydu. Ama kendisi için uygun bir Yardımcı bulunmadı.” 8  Bu eski kadim kaynaklar bize insanın konuşma, isim verme, düşünme, yazma gibi eylem ve bilgileri edindiklerini açıkça göstermektedir. Yani bilgi evrenseldir. Düşünce de sanat da her şey kâinatın işleyişinde pay sahibidir ve üstünlüklerden ziyade farklılıklar vardır.

    Bilginin evrensel olduğu kesin olmakla birlikte bilgiyi kullanan insanların bu değeri hangi zaman diliminde ne kadar yoğunlukta kullandığı tarihin sayfalarında her millet için ayrı bir çalışma haline gelmiştir. Kültürlerin kökeninde evrensellik varsa da bilginin kullanılış şekli zamanı ve yoğunluğu elbette farklılıklar göstermiştir. Burada önemli olan bulunan her bilginin sağlam deliller üzerinde yükseliyor olmasıdır. Evet, biz Türklerin izini takip ediyoruz. Ve onların izini Orhun Abidelerinde keşfediyoruz. Tabi en eski yazılı kaynak olarak. Zaman bizi daha eskilere alıp götürebilir bunu da yapılan çalışmalar gösterecek.

    Orhun Abidelerine geçmeden önce birçok faktörün bileşiminden oluşan medeniyetin içinde Türklere özgü demir ve atın önemini çok kısa hatırlatmakta fayda var. Çünkü demir gücü, at göçü vurguluyor Türk Medeniyetinde. Dünya hakimiyetleri en nihayetinde bu ikisiyle başladı. Ayrıca at ve demir kadim zamanlarda belki de düşünce eyleminden biraz daha önemli olmuş olabilir.  Belki insanlığın düşünce evreleri yavaş yavaş yolunu bulup ilerlerken at, ateş, demir hızla öğrenilip daha fazla ihtiyaç olma özelliği taşıyordu.  

    Bu medeniyetin merkezinde elbette birçok faktör rol oynamıştır ancak “demir” ve  “at” fiziki medeniyet varoluşunun temel taşları olmuştur Türk Medeniyeti için. Elbette Türklerdeki Darkan, Tarhan, İlhan, Timur gibi isimler  demirin Türk Medeniyetindeki önemini bize gösterir.  “Türkistan’da demir kültürünün M.Ö. 2000’lerde varlığına dikkat çekilerek, yukarıda belirtilen görüş desteklenmiştir. Ayrıca demirin Türk kültür çevresinde eskiden varlığı M.Ö. 1022 yılına ait Çin kayıtlarında dikkat çekilmiştir. Bu kayıtta “lüks kılıç” anlamında “king-luk” kelimesi Türkçede “ikiyüzlü bıçak” manasında günümüzde dahi kullanılan “kingirlik” kelimesiyle özdeşleştirilmiştir (Togan, 1981: 30). Bütün bu verilerden hareketle Türk kültür çevresinde aşağı yukarı M.Ö. 1200’lerde demir kullanımı yaygınlık göstermiş ve demirden birlikte savaş gereçleri yapılmaya başlanılmışt.ır.”9

    Efsaneye göre Türk, gökyüzünden yeryüzüne atlı olarak inmiştir. Ayrıca Tanrı ile iletişim kurmak da kanatlanıp uçabilen bu hayvana binilerek yapılabiliyordu. Belki de doğudan doğruya kağan ile Tanrı arasında iletişimi sağlamaktaydı. Azerbaycan destanlarında olsun ve gerekse Türk destanlarında olsun at, kahramanın birinci derecede yardımcısıdır. Kaşgarlı Mahmut’un kaydettiği gibi “Kuş kanadı ile Türk atı ile”dir. İkisinin birbirinden ayrılması söz konusu bile olamaz. 10  Binlerce yıllık tarihin hakim unsuru elbette at olacaktır. Öten bir oku, devasa topları Türklerde gören bir dünya belki  atın en iyi şekilde nasıl binildiğini de Türklerden görmüştür.

    Kültürün bileşenlerinden olan hayvancılığa hiç değinmiyorum bile. Nihayetinde medeniyetin unsurlarında hayvanlıcık, çiftçilik vardır fakat ilerleyen yüzyıllar içinde medeniyetin en temel ve en ilkel unsurları olarak kaldığından gelişmişlik anlamındaki  Medeniyetin ölçüsü olamıyor. En ilkel durumların(avcılık, toplayıcılık, çiftçilik, hayvancılık vs.)tüm dünyanın başına gelmiş olması muhtemeldir ki bu yönüyle evrenseldir de. Bu evrensellik beyaz Avrupa’nın bir an evvel kurtulması gerektiği bir süreçtir ki bugün artık Amazonun ormanlarında kalan insanlar ile aynı paralelde bulunmak ne kadar içi burkucu bir haldir(!).

    Peki nereden alacağız meseleyi. Medeniyet yolculuğunu en eski yazının bulunmasından diyenler olduğu gibi petroglifler  ile başlaması gerektiğini düşünenler de vardır. Her iki tezde de Türklerin medeniyet izlerine rastlamak mümkün. Yazı düşünmenin bir ürünüdür ve kabullenilmek zorunda kalınmış tarihi bilgilere göre yazının ilk görüldüğü yer Sümerlerdir. M.Ö 3000 yıllarına kadar gittiği söylenen çivi yazısı  örneklerine Mezopotamya dediğimiz bölgede karşılaşılır.11 Yani Medeniyet başlangıcı. Ural Altay dil grubu olan Fin, Macar, Sümer dilleri, Tunguz, Moğol, Türk, Kore ve Japonların dilleri eklemeli diller gurubudur. İlginçtir ki dünyadaki bilinen en eski Sümer dili eklemeli bir olmasının yanında  yapılan araştırmalarda  Sümercede 168 adet Türkçe kelimeye rastlanmıştır.12  Buna rağmen kâğıdın, tarihi kayıtların, belgenin bulunmadığı dönemlerde araştırmak ve insanların bilgisine sunmak son derece zor olmuştur. Bunun bir sonucu olarak Türk tarihi ve kültürünün varlığı, klasik anlamda tarihî belgelerin ve bilgilerin uzandığı yıllardan başlatılmıştır. Hatta bu bir gelenek durumuna getirilmiştir. Dolayısıyla Türkler, genel olarak, birkaç bin yıllık tarihe ve kültüre sahip bir millet olarak kabul edilmiştir. Pek çok tarih bilimcisi; insanların yaşadığı olaylar, yazının bulunması ile kayda alındığını düşünerek tarihî çağları yazının bulunuşu ile başlatmak hatasına düşmüş veya kasıtlı olarak böyle bir yola gitmiştir. Hâlbuki insanoğlu, yaşadığı olayları, petroglifler vasıtasıyla kayalar üzerine nakşetmiştir. Tarih bilimcilerin bu gerçeği neden görmezden geldiği veya göremediği gerçekten merak konusudur. 13  İster M.Ö 3000 yılına Sümerlere kadar uzanalım ister daha eski uzak zamanlardaki pedrogfillere gidelim araştırmalar bize Türklere ait birçok ize ulaştırmaktadır. Bu durum elbette sadece Türklere has bir özellik değil dünyada yaşayan diğer milletler için de geçerlidir. Bu  bize yukarıda da söylediğimiz gibi doğrudan Kuranın verdiği bilgilere götürür. yani milletlerin ırkların kültürlerin üstünlüğü değil farklılığı söz konusudur.

     1. TÜLÜCE H.Adem, (2018). Türk Tefekkür Tarihini Temellendirmede Yeni Bir Yorum Denemesi, Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 18 (1), 513-533.

    2. SARI İbrahim, Türkün Destanları, Net Medya Yayıncılık, İstanbul,  2016, s.11

    3.  J.W.GİBB, Osmanlı Şiir Tarihi, https://ozsamal.blogspot.com/2020/05/osmanl-siiri-i-osmanl-siirinin.html

    4.Bahadıroğlu, Yavuz,  Dürüstlüğümüzü ve çevreyi kaybettik!, Âkit gazetesi, 10 Eylül 2018

    5. https://tr.wikipedia.org/wiki/Alp_Er_Tunga

    6. Bakara suresi 31. ayet

    8. Tevrat Bölüm/2:19-20 Yaratılış

    9.İlhami DURMUŞ,  ASYA A R A ŞTIR M A LA R I D E R G İSİ THE JOURNAL OF ASIAN STUDIES, Cilt / Volume : 1 Sayı/ Issue : 1 Güz / Autumn 2017,s.19

    10. Eyüp AKMAN,  TÜRK KÜLTÜRÜNDE VE AZERBAYCAN DESTANLARINDA AT  Mart 2003 Cilt:11 No:1 Kastamonu Eğitim Dergisi 233-248

    11. Hümeyra GÜMÜŞHAN, “YAZININ TARİHSEL GELİŞİMİ VE BU SÜREÇTE YAZININ ÇEŞİTLİ YÜZEYLERE UYGULANABİLİRLİĞİ”  ,  6. ULUSLARARASI MATBAA TEKNOLOJİLERİ SEMPOZYUMU, İSTANBUL ÜNİV. 1-3 KASIM 2018, İSTANBUL

    12. A.Bican ERCİLASUN, Türk Dili Tarihi, Akçağ yayınları, 2004,Ankara, s.35

    13. Necati DEMİR, Zeitschrift für die Welt der Türken Journal of World of Turks, TÜRK TARİHİNİN VE KÜLTÜRÜNÜN KAYNAĞI OLARAK KAYA ÜZERİ RESİMLER (PETROGLİFLER) VE YAZILAR , ZfWT Vol. 1, No. 1 (2009)

  • Türk Medeniyeti-I

    Türk Medeniyeti-I

    Tarafsızlık bir düş, dürüstlük bir vazifedir.” diyor bir makalesinde  Dücane Cündioğlu. Evet dürüst olmayanlar geçti bu dünyadan, dürüst olmayacaklar beklemede… Benim arzum bu dünyada kendimce hakkı tutup kaldırmak. Üzülüyorsunuz! O kadar!  Burnu havada, sözde ilim-bilim insanlarının yazılarından dökülen o kibirli, acımasız cümlelerle savaşmaktan yorulmayan Türk münevverlerine selam olsun diyorum. Belki kendimizce kalmış olsaydık şu koca âlemde, birileri durmadan diş göstermeseydi, umurumuzda olmazdı Türk Medeniyetinin önemi. İki şekilde ve birçok alandan saldırıyorlar. İki şekilde:1. Bizzat kendileri 2. İçimizden  birileri   Birçok alanda: Siyaset, edebiyat, bilgi, dil, düşünce, sanat, sinema, ekonomi, ahlak, teknoloji vs. 

    Siz hangisiyle mücadele etmek ve nasıl mücadele etmek istediğinize karar vermelisiniz. Neyle ve nasıl mücadele edecekseniz de işimiz zor. Çünkü savaşın kurallarını koyanlar, savaşa sebep olanlar onlar  – 17. yüzyıldan 21.yüzyıl başlarına kadar- Saldırılarını durdurabilmek için bile milyonlarca kitap bastık olmadı. Belki de olmayacak. Ancak bizim görevimiz, dünyadaki adaletin sağlanabilmesi için nesillerimize hep teyakkuzda olmaları gerektiğinin bilincini aşılamaktır.

    Türk Medeniyet bilincini  oluşturmak her şeyden daha zor. “Türk Medeniyeti” bilgisi  dahi içinde pek çok tartışmayı barındırıyor. Aşılması gereken zor yollar, çözülmesi gereken çetrefilli sorunlar pek çok.

    Türk Medeniyeti konusunu ilerleyen zamanlarda detaylandırarak devam edeceğim.