Kayıp Aydınlanma

S. FREDERICK STARR/ KAYIP AYDINLANMA ORTA ASYA’NIN DÜŞÜNCE, KÜLTÜR VESİYASİ TARİHİNE BAMBAŞKA BİR BAKIŞ

Görsellerle zenginleştirilmiş bu sürükleyici kitap Orta Asya’nın orta çağdaki karanlıktakalmış olan Aydınlanma Çağı’nı tarihi sıralamaya sadık kalarak ama kuru bir anlatımdançıkartarak ortaya koyuyor. Dönemin en büyük zihinlerinin maceralı hayatları, büyüleyicibaşarıları ve modern dünyanın oluşumunu nasıl hazırladıklarını açık bir dille anlatan eser,olup biteni sebep-sonuç dairesi içinde okura sunarak zihinlerdeki sorulara cevap veriyor.Kitaba konu olan neredeyse tüm isimlerin Arapça yazmış olmasından ötürü Arapoldukları yönündeki yanılgıyı bertaraf eden kitap bugün Kazakistan’dan Afganistan’a veSincan’a kadar uzanan Orta Asya’da Türki ve İranî halkların nasıl büyük medeniyetler inşaettiklerini gözler önüne seriyor.

Kayıp Aydınlanma 800 ilâ 1200 seneleri arasında en büyük ve gelişmiş kentlere, en zarifsanata ve hemen her alanda en ileri bilgi ve teknolojiye sahip olan Orta Asya’nın dünyaticaretini ve ekonomisini nasıl yönlendirdiğini anlatıyor. Orta Asyalılar gökbilimi,matematik, jeoloji, tıp, kimya, musiki, sosyal bilimler, felsefe ve ilahiyat başta olmak üzerehemen her alanda başarı elde etmişlerdi. Cebire ismini veren, hayal edilemeyecek birisabetlilik ile dünyanın çevresini hesaplayan, daha sonra Avrupa’da tıbbın temelinioluşturacak eserler veren ve dünya üzerindeki en muhteşem şiirlerin birçoğunu yazanOrta Asyalılardı. Hatta Birûni keşfinden beş asır önce Amerika kıtasının varlığınıöngörmüştü. Tarihte aynı mekân ve zamanda bu kadar çok bilim adamının bir aradaolduğu başka bir dönem pek yoktur. Yazdıkları Thomas Aquinas’ın döneminden bilimseldevrime kadar Avrupa’yı derinden etkilemişti. Aynı şekilde Asya’nın büyük bir kısmı ileHindistan’da da büyük bir tesir bırakmıştı.”Kayıp Aydınlanma” tarihin unutulmuş bir devrinin izini sürmekte, Asya’nın AydınlanmaÇağı’nın yükselişini anlatmakta ve neden sona erdiğine ilişkin farklı teorilerideğerlendirmektedir. Geniş bir kaynak ve arşiv yelpazesinden istifade edilerek yazılankitap akıcı üslubundan dolayı herkese hitap etmektedir.0390863THOKronik