Oyuncular : Ertan Saban, Ertan Saban, Ahmet Rıfat Sungar, Okan Yalabık, Bensu Soral,Birce Akalay, Melis Sezen, Mehmet Özgür
Nihayet güzel bir Türk filmi yapıldı. Gerçek olaylardan alınma bir film. 1930’lu yıllarda Atatürk’ün yaratmak istediği Türkiye’yi bize çok güzel gösterdi. Atatürk’ün gerçekleştirmek istediği bir çok planlardan biri de Sanat alanında Avrupa’ya yaklaşmaktı elbette. Aslında bu sadece Atatürk’ün değil Osmanlı’nın son dönem padişahlarının da ulaşmak istediği bir amaçtı. Farklı olan Atatürk’ün bu amacı gerçekleştirmek için harekete geçmesi ve şartlar ne olursa olsun onu gerçekleştirmesiydi. Bu filmde de ortaya çıktı ki Atatürk demek ZAMAN demektir.
Evet, Atatürk’ün Türkçe konuşması filmdeki gibi miydi doğrusu hiç bilmiyorum ama bana biraz kulak tırmalayıcı geldi. Türkçemizi kendi şivesiyle değil de İstanbul şivesiyle konuşsaydı daha iyi olurdu belki.
Film, Cumhuriyet tarihimizde sahnelenen ilk opera olan Özsoy Operası‘nın etkileyici öyküsüne odaklanıyor.
Filmde karmaşık olay örgüsü yoktu. Modern film veya dizi senaryosu yoktu. İdealizm vardı. İlginçtir İstiklal Marşımızın bestecisi ile Adnan Saygun’un arasında bu kadar husumet olduğunu ilk defa görmüş oldum. Var mıydı bu husumet? Olabilir. O günlere dair o kadar az şeyler biliyoruz ki! Atatürk’ün aşkı Ahmet Saygun’un idealizm uğruna eşini ihmal etmesi (filmde öyle yansıtılıyor), ilk opera gösterisinin getirdiği gerginlikler vs. hepsi de iyi oyunculuklar ile başarılı bir şekilde ortaya konmuş. Her zaman şunu derim senaryomuz çok sağlamsa onu oynayacak çok yetenekli oyuncular var bizde.
Bir filmi kült yapacak olan konusu ve senaryosudur. Bence diğerleri daha yan faktörler. Kaldı ki bu filmde de öyle efektler, farklı mekanlar, zengin bir aksiyon filan yoktu.
Ertan Saban Atatürk’ü iyi canlandırmaya çalışmış. O günün havası yakalanmış. Büyük ideallerin içine küçük kaygılar da eklenmiş. Benim hoşuma gitmese de araya Amerikanvari komedi de yerleştirilmiş. O günün insanlarında hele bu kadar stresli bir ülkede komik konu da Atatürk’ün yapılmasını istediklerinin yerine getirilmesi aşamasında insanların komik davranışlar gösterebilmeleri ki bu bir askerdi mümkün müydü? Bilemem belki de mümkündü.
Türk filmlerinin içinde bize biraz olsun oksijen almamızı sağlayan böyle bir filmi her şeyiyle ortaya çıkaranlara teşekkür ederim.
Fonetik olarak ahenkli ve yapı olarak mükemmel Türkçemiz eklerle kendini en geniş anlamıyla ifade eder. Ekler kökler çalışması yaparken “Belki” kelimesinin etimolojisini irdelemek istedim ve birçok kaynakları tek tek taramaktansa Yapay Zekadan hızlıca yararlanmak istedim. Kelimeyi sorguladığımda Belki kelimesinin eski Türkçe karşılığını maalesef bulamadı. “Belki” kelimesinin Farsçadan geldiğinin bilgisini verdi. Türk halklarının dillerinde de Belki kelimesi küçük ses değişimleriyle beraber “Belki” olarak kullanılmakta. Farsça’nın ve Arapçanın Türk dilleriyle etkileşimi oldukça fazla. Türkçe’nin Arapça/Farsçaya kelime kazandırmasından ziyade bu iki dilin Türkçe’yi zenginleştirmiş olmasına şaşmamak da gerekir. Zira kendi öz dilini küçük görerek eserlerini daha zengin dil diye Arapça ve Farsça yazmak gafletinin yıkıcı sonuçlarını Cumhuriyetin dil devrimine kadar yaşamak zorunda kaldık.
Belki sözcüğüne tekrar dönecek olursak. Bu sözcüğün Eski Türkçe karşılığı ERİNÇ olarak geçmekte. Orhun Yazıtlarında Erinç: Gerçek, doğru, şüphesiz, belli ( https://www.turkbitig.com/orhun-yazitlari/sozluk.html) anlamında kullanılmakta. Sözcüklerin zaman içinde almış oldukları anlamlarda değişmeler olmakta. Aynı kelime Divan-ı Lügat-it Türk: Belki, ihtimal “ol keldi erinç” (Divan-ı Lügat-it Türk, DLT 78) ; Eski Uygur Türkçesi Sözlüğünde: “ummak, istemek, temennide bulunmak (a.g.e.) ; Kutadgu Bilig’de: Olasılık (a.g.e.); Karahanlı Türkçesi Satır-Arası Kur’an Tercümesinde:“kesinlik anlamı verecek biçimde tasdik edatı olarak kullanılmıştır.(Türkbilig, 2019/38: 67-76. ESKİ TÜRKÇE METİNLERDE GEÇEN “erinç” SÖZCÜĞÜNÜN KULLANIMINDAN HAREKETLE ANLAM ALANI VE ETİMOLOJİK DURUMU İbrahim KEKEVİ); Sesli Sözlükte : Hiçbir eksiği, üzüntüsü ve acısı olmama durumu, dirlik, rahat, huzur; Nişanyan Sözlüğünde : kıvanç, mutluluk, nefret etmek, üşenmek, nimetlenme ve nimetten ötürü sevinme
Kaynak : Türkbilig, 2019/38: 67-76. ESKİ TÜRKÇE METİNLERDE GEÇEN “erinç” SÖZCÜĞÜNÜN KULLANIMINDAN HAREKETLE ANLAM ALANI VE ETİMOLOJİK DURUMU İbrahim KEKEVİ
Ne yazık ki “Erinç” kelimesi işlevsel bir sözcük iken bugün artık ölü bir sözcüktür. Her ne kadar Nurullah Ataç yazılarında bu kelimeye yer vererek diriltme çabaları göstermiş olsa da Yapay Zeka da henüz sözcüğün Belki,ihtmal,olasılık anlamına gelebilecek varyantını taramalarda karşımıza çıkaramıyor. Muhtemel bundan sonra çıkarır ne de olsa YZ ya bu konuda soru sorduk.
“Batı” diyor İlber ORTAYLI “hızlı değişim gösteren bir medeniyet.” Diğer toplumlar değişim süreçlerini tamamlayamıyorsa Batıya göre daha yavaş olmalarıdır. Gerçekten bugün için Amerika değişimin baş aktörü olarak görülüyorsa da sonuçta ABD Batının bir ürünü olduğundandır.
Sultan Abdulmecid Efendi zamanında Osmanlı Avrupa Milletleri topluluğunun üyesi olmuştu.
İngiltere tarafından Osmanlı Sultanı Abdülmecid’e özel statüde verilen ve İngiliz görevliler tarafından getirilen Dizbağı Nişanı, 12 Aralık 1856 tarihinde İstanbul’da Kraliçe adına İngiltere Büyükelçisi Stratford Canning tarafından takdim edildi. (Belleten-Nisan 2016, Cilt 80 – Sayı 287Sayfalar: 157-176)
Osmanlı padişahlarınca nişan verilir, fakat alınmazken ilk defa o, Fransız İmparatoru III. Napolyon’un “Légion d’Honneur” nişanını kabul ederek bu geleneği de bozdu. Yine bu vesile ile Fransız elçisinin 4 Şubat 1856’da verdiği baloya katıldı. (https://islamansiklopedisi.org.tr/abdulmecid)
Batı dediğimiz zihniyetin coğrafi izdüşümü nereden nereye olduğuyla ilgili pek çok görüş var İsmet ÖZEL, Pireneler’in doğusu, Alpler’in kuzeyi ve Ren Nehrinin batısında kalan bölgede, bu medeniyetin biçim aldığı ileri sürülebilir. Özel’e göre, Londra ve Paris Batı Medeniyeti’ne ruhunu veren iki temel kaynaktır der. Evet belki yakın tarih için bu tespit doğru olmuş olsa bile Romalılara kadar inildiğinde bu coğrafi alan saptaması daha da genişletilebilir. Hatta Anadolu’nun Hititlerden beri gelen gelişim dönüşümü takip edildiğinde Osmanlıları da en son aşamada bir BATILI diyebiliriz. Kimileri için ve özellikle Avrupalılar için bu durum asla kabul edilmez fakat onların kabullenmesinden ziyade tarihi belgeler çok çarpıcı sonuçlara doğru götürüyor bizi. Metafizik anlamıyla Batı zihniyeti şeytan tarafından Bilim sopasıyla çarpılmıştır ve hala bu çarpılmışlığın etkisinden kurtulamamıştır. Hakeza Doğu – ki Doğu Batıya göre Türkiye’den başlar ki bu kesinlikle yanlış- da şeytanın müzmin kadercilik sopasından çok hem de çok fazla payını almıştır ve almaya da devam etmektedir.
Filmlere baktığımızda hız konusunda Avrupa filmlerinin hızlı aktığını Doğu filmlerinin yavaş aktığını -istisnai durumlar dışında- bariz olarak görürüz. Evet Batı hızlı değişen ve bu anlamda dünyaya yön veren bir zihniyet ya da Medeniyet. Tüm dünya onlara yetişmek için her daim koşmada. Uzak Asya filmlerinde Batıya benzeme rekorlarını açıkça görmekteyiz. Ancak Hint filmlerinde Orta Asya filmlerinde ve elbette Arap ve Afrika filmlerinde bir direniş az da olsa görülmekte. Batının yaydığı algılar dünyasında bocalayan büyük kitleleri uzaydan seyretseydik. Üzülür müydük?!
Sersemletilmiş Türkiyem ne zaman bu halden kurtulur bilinmez. Karmaşık değil çok karmaşık olan Türkiye’nin kendine gelme tarihi belki de hiç olmayacak. Bu coğrafyada bir milletin kendine gelmesi çok zor. Belki de kendindedir. Fakat bizim kendiliğimiz bu şekildedir. Belki de biz buyuz ve belki de dünyanın sonuna kadar böyle karmaşık olacağız.
Bu topraklarda yüzlerce binlerce oluşum yaşanmış. Ve bizim Anadoludaki tarihimiz bir görüşe göre 4-5 bin yıl. Türklerin Malazgirt ile Anaolu’ya girmesi kitlesel çokluğu ya da kitlesel bir göçü yoğunluğunu sembolik olarak gösterilmesinden ibaret olabilir. Ya da zaten var olan süreğenliğin belli bir kesiti. Türkler zaten Anadolu’ya binlerce yıl öncesinden gelmişlerdi. Bu tez doğru olabilir mi? Olabilir. Hayır Türkler Anadolu’ya öyle 5 bin yıl önce değil 1000’li yıllarda akın akın gelmeye başlamışlardır tezi doğru mudur? Olabilir. Fakat sonuçta Türkler tam anlamıyla Batılıdır. Fakat Müslüman(mı)dır. Bir batılının zihninde tüm Türkler Müslümandır. Müslümansa kesinlikle Türk’tür. Bir batılının zihninde Müslümanlık kötüdür dolayısıyla Türkler vahşidir kötüdür. İlginç olan diğer milletten müslümanlar da Türkleri iyi olarak görmezler. Araplar Türkleri Yecüc Mecüc, vahşi, medenitten uzak olarak görürler Şumâma b. Aşras şöyle der: “Eğer onların memleketlerinde peygamberler ve filozoflar yaşayıp da bunların fikirleri kalplerinden geçse, kulaklarına çarpsa idi sana Basralıların edebiyatını, Yunanlıların felsefesini, Çinlilerin sanatını unuttururlardı”. İslam kaynaklarında oldukça yaygın olarak Türklerin en savaşçı boyu olarak Oğuzlar gösterilir. Hudûdü’l-Âlem’de de onlar mağrur yüzlü, huysuz, kötü niyetli ve hasetçi insanlar olarak tasvir edilirler. İbn Fadlan ise Oğuzları,“Güç şartlar altında yaşayan, herhangi bir dine inanmayan, yollarını kaybetmiş eşekler gibi oradan oraya savrulan bir topluluk olarak tanımlıyor. Daha pek çok yazılan çizilen var da sonuç olarak Türkler korkulan ve istenmeyen bir millet olagelmiştir diğer Müslüman milletlerin gözünde. Peki Batılıların zihninde durum nasıl ? daha vahim!Viyana piskoposu Johann Fabri’ye göre “Dünyada yaş ve cinsiyet ayrımı yapmadan çocuk yaşlı herkesi kesen, hatta ana rahmindeki bebeği bile katleden Türkler kadar acımasız ve kaba bir ırk yoktur” Türklerin hakkında dinsiz, kaba, zalim, vicdansız, kadınlara kötü davranan, rüşvetçi, kadın düşkünü, çok eşli yaşayan, cahil, gaddar, despot gibi çizilen olumsuz imajlar özellikle kitle iletişim araçlarının gelişmesiyle kuşaktan kuşağa yayılmaktadır. (Avrupa Basınında Türk İmajı: 2017 Türkiye Anayasa Değişikliği Referandumuöncesi Onlıne İngiliz Basınında Türkler Selver Mertoğlu).
Avrupa Konseyi’ndeki Türk delegelerinden biri 1949’da ilk defa Strasbourg’a gittiği zaman, bir Batı devleti delegesi yanma gelip ciddi ciddi, Türklerin o zamana kadar “kuyruklu”olduklannı sandığını söylemiş. Bunu, bana kendisi anlattı.Kuyruklu olmadıklanna nasıl inandığını doğrusu anlayamadığımıda burada belirteyim.
Yüzyıllar boyunca Türkler, Hıristiyanlığın ve Avrupa’nın korkulu bir düşü olarak almışlardır. Ortaçağ boyunca salgın hastalıklar, seller, depremler, Türkler ve Tatarlar, Tanrının günahkârları cezalandırmak için dünyanın başına musallat ettiği afetler olarak anılmıştır. XVI. yüzyılda Martin Luthre, “Dünyadan, ten zevkinden, Türklerden ve Şeytandan” kurtulmak için dua ediyordu. Tarihte pek az halka böyle anılmak nasip olmuştur. Batı dillerinde “Türk” sözcüğü, her türlü şiddet ve vahşetin simgesi durumuna gelmiştir: “Sevgilim yanımdan geçmeye görsün, İşi-gücü bırakıyorum (Öyle candan seviyorum ki), Ustam Türk gibi bitiyor başımda, Acımadan dövüyor beni.” Ben bile çocukluğumda yaramazlık yaptığım zaman,
“Bir Türk yumurcağı gibi hareket etme!” diye azarlandığımı hatırlarım.
Tarihten gelen tutumlar, Türklerin Avrupa Konseyi, NATO ve öbür Batı örgütleri içinde bizimle kaynaşmasıyla, kuşkusuz giderek güçlerim yitirmektedir. Yine de bazı kimselerin Türkler üzerine garip fikirler besledikleri görülüyor. Sözde, Türkler, çocuklar yiyen, kavuklu, sayısız kanlan ve cariyeleriyle divanlarda bağdaş kurup oturan, kıvırcık saçlı yamyamlardır.
Türk istilâsından soma Anadolu’da geçen olaylar üzerine çeşitli teoriler vardır. istilâcıların, yöresel halkla aralarında ne derece yaygın bir biçimde evlendikleri söz konusudur. Bir şey, akla açıkça yatkın gelmektedir. Anadolu’nun Türklerden
önceki halkı, kaba-taslak söylemek gerekirse Hurilerden öncekiler, Hititler, Frigyalılar, Lidyalılar, Keltler, Yahudiler, Yunanlılar, Romalılar, Ermeniler, Kürtler, Moğollar ve
Allah bilir daha niceleri, yerlerini asla Türklere bırakmamışlardır. Asya’dan gelen bir avuç Türk, kendilerini hazır olanlar arasına katmış, böylece bir Anadolu karışımı, aşağı yukarı önceden neyse, öylece sürüp gitmiştir. Bütün sorun, kalabalık olan Anadolu halkının Türkleri içerip, arasında eritmesi gerekirken, sayıca az Türklerin, yerli halka damgasını basacak derecede güçlü çıkmalarıdır. Bunun sonucu olarak da, önceden var olan kavimler, Türkçe konuşan Müslüman bir halk durumuna dönüşmüş, o dönemden sonra “Türkiye’de yaşayan Türkler” olarak tanınmışlardır. Bu demektir ki, modern Türkiye’nin halkı, bir önceki paragrafta belirtilen ırkların, yüzyıllar boyunca aralarında karışmasından oluşmuştur. Elbette ki, ırk kuramları aslında hiçbir şey ispatlamaya yaramaz. Türklerin de, İngilizler kadar karışık bir ırk olduğunu ileri sürmek, ilk bakışta hiçbir sonuç getirmeyebilir. Ama, tartıştığımız soruna yine bir ışık tutabilir:Yani, Türklerin Avrupalı olup olmadıkları sorununa. Modern Türk halkını oluşturdukları anlaşılan Hitit, Frigya, Yunan, Roma, Ermeni ve Kelt karışımı, hiç de bir “Asyalı” karışımı değildir. Söz konusu kavimler ayrı ayrı incelenecek olursa, Anadolu kanşırnının “Doğulu” olduğu kadar “Batılı” da sayılabileceğini ortaya çıkar. Türkiye Türkleri kendilerini etnik yönden Avrupalı saymakta pek çok ulustan daha haklı olabilirler. Bu teoriler, Türkiye Türkleriyle, Sovyetler Birliği’nde ve Batı Çin’de yaşayan Türk halkları arasındaki büyük farklardan doğmaktadır. Onlar, Asyalı tipine çok daha yakındırlar. Asya Türklerin çekik gözleri, sivri elmacık kemikleri, sarıya çalan tenleri vardır. Anadolu Türkleri ise etnologlarca beyaz
ırktan olduğu kabul edilmektedir. Bugün Türkiye’de, Moğol tipine pek az rastlanabilir. Bu rastlanan kişi de, ya bir Türkmen göçmeni, ya da Orta Asya göçebesidir. ( Kaynak : David Hotham, Dizgi – Yayımlayan: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.Ş. Baskı: Çağdaş Matbaacılık ve Yayıncılık Ltd. Şti. Ekim 2000)
Türkleri Yecüc Mecüc gibi kuyruklu bir hayvan gören milletlerin bize kattığı en büyük değer : Öngörülemez ve Benzersiz olduğumuzun bilince varma duygusudur. Bilmiyorlar ki Türk :“Üst sentez bir medeniyettir” onun içindir ki bu millet hiç sersemlikten kurtulamaz. Türkiye’de her düşünce vardır, her tür müzik vardır, her tür giyim vardır, her tür insan tipi vardır ama galiba tüm bunların birleşimini en tepeye çıkaran ve her şeyi Türk Medeniyetinde eriten “TÜRKÇE”dir.
Bireyin içsel ve çevresel faktörlerle mücadelesini mükemmel anlatan filmlerden biri. Bob Maconel kötü bir gün geçirmektedir. İş yerinde mesaisini kasvetli, yaşadığı dünyadan tamamen kopuk hissederek geçirmektedir. Çünkü iş arkadaşları zorbadır, kibirlidir. Müdüründen en alt çalışan memuruna kadar hemen herkes Bob’u normal bir insan olarak görmemektedir. Bob evde iş yerinde sanrılar yaşamakta ve iç sesi ona oyunlar oynamaktadır. Bob bu işyerini dinamitle havaya uçurmak niyetindedir fakat o öldüremez. Kişiliği buna el vermez de . Berbat bir günde, bir kişi elinde silah işyerine gelir ve önüne gelene ateş açar ve pek çok kişiyi öldürür ve yaralar. Tam o sırada Bob çekmecesindeki silahla katili öldürür ve o günden sonra BOB işyerinin kahramanı olur. Fakat normal çalışma zamanlarında Bob’a yalan da olsa merhaba, günaydın diyerek geçip giden tek bir kişi vardır: Venessa. Venessa da vurulanların arasındadır ve ağır yaralıdır. Film tam da bu olaydan sonra gerçeküstü bir kasırgaya doğru ilerleyecektir.
Evet Avrupa ve Amerika sineması bireyi gerçek tüm yönleriyle analiz etmekte ve bu analizi sinemaya aktarmakta mahir.
Bob Maconel ( Christian Michael Leonard Slater) sosyal anksiyetesi olan içine dönük, insanlarla ilişki kurmakta zorlanan bir kişilik. Ancak onu bu hale getiren tüm iki yüzlülükler, insanların kibri, insanların zorbalığı değil midir?
Benzer konuda çekilmiş “Amerikan Güzeli” filmindeki kişilikler bize o kadar çok mesajlar veriyor ki:
Toplumsal çürümüşlük
Zorbalık
Modern kölelik
Kişisel ve toplumsal travmalar
Ezilmiş horlanmış dışlanmış bireyler
Sosyal anksiyete bozukluğunun yayılması
Depresyon
Sonsuz zevk arayışı
Para, paraya ulaşma hırsı
Modern insanın çilesi ve bu dünyadan sessizce ölüp gitmesi
Batılılar filmlerinde insana dair dramatik ne varsa en ince noktasına kadar işliyorlar. Eeic Satie’nin Gnossiennes’i adeta içinize işliyor. Yavaş yavaş bireyin silinip gitmesi.Görmezden gelinmesi.
Gattaca en yakın geleceği (tam da bugünü) genetik mühendislik üzerinden kurgulayan fütüristik ve distopik bir bilimkurgu filmi.
Film içinde insan ırkının genetik özellikleriyle biri birini ezmeye çalışmasını konu ediniyor. 1997 yılında yapılan bir film için çok başarılı. Kendimi ve ülkemizi 1990 lı yıllarda hatırlıyorum da peh! Biz kim bu filmin konusuna yetişmek kim. Biz o yıllarda da bugünkü gibi ekonomik çıkmazlar içinde idik. Tuvalet kapıları olmayan ve her yerinde püfür püfür sigaranın içildiği hastaneler, çöpten, pislikten geçilmeyen sokaklar iş yerlerimiz vardı. Perişan bir haldeydik. Terör, cinayet, kanlı pusular vs. Bu film o yıllar için bize 10 gömlek fazlaydı.
Film sosyal hiyerarşiyi genetik mühendisliği üzerinden sorguluyor. Durgun fakat bir o kadar da sürükleyici ve düşündürücü bir film.
Filmin baş rollerinde Ethan Hawke (Vincent Freeman) , Uma THURMAN (İrene Cassini), Loren DEAN (Anton Freeman) var.
Gattaca ayrıcalıklı kusursuz mükemmel insanları toplayarak uzay yolculuğu için hazırlayan bir şirketin adı.
Filmde sadece sosyal farklılıkları değil aile içindeki kişilerin arasında bile bireysel üstünlükleri öne çıkarıyor ki Vincent ve Anton iki kardeş fakat Vincent normal doğum ile dünyaya geliyor Anton ise dışarıdan döllenme yöntemiyle dünyaya geliyor. Anton MÜKEMMEL insan iken normal doğan VİNCENT maalesef hastalıkları olacak olan ve daha 30 yaşına geldiğinde ölecek olan bir HİÇ tir.
Film dikkatli seyredildiğinde çok şeyler anlatıyor.
İrene rolünü canlandıran Uma THURMAN “Kill Bill” filminde de çok başarılıydı. Hakeza bu filmde de iyi bir oyuncu olduğunu gösteriyor. Ethan Hawke’i de “Ölü Ozanlar Derneği” Filmiyle tanınmış bir oyuncu.
Bu filmin sahne arkasında belki de magazinsel değer olarak film setinde tanışan Thurman ile Ethan Havke’nin birkaç ay sonra evlenmiş olmalarıdır. 1997 film setinde tanışıp 2005 yılında neredeyse tüm film starlarının ortak sonu gibi 5 yıl sonra boşanmışladır. Zaten bu starların boşanmaları da geleneksel bir durum. Boşanma sebebi de Ethan Havke’nin Umayı aldatması.
efecity 